إِنَّ فِي ذَلِكَ لاََيَةً لِمَنْ خَافَ عَذَابَ الاَْخِرَةِ ذَلِكَ يَوْمٌ مَجْمُوعٌ لَهُ النَّاسُ وَذَلِكَ يَوْمٌ مَشْهُودٌ (103 )وَمَا نُؤَخِّرُهُ إِلَّا لاَِجَل مَعْدُود (104 ) يَوْمَ يَأْتِ لَا تَكَلَّمُ نَفْسٌ إِلَّا بِإِذْنِهِ فَمِنْهُمْ شَقِيٌّ وَسَعِيدٌ (105 ) فَأَمَّا الَّذِينَ شَقُوا فَفِي النَّارِ لَهُمْ فِيهَا زَفِيرٌ وَشَهِيقٌ (106 ) خَالِدِينَ فِيهَا مَا دَامَتِ السَّمَوَاتُ وَالاَْرْضُ إِلَّا مَا شَاءَ رَبُّكَ إِنَّ رَبَّكَ فَعَّالٌ لِمَا يُرِيدُ (107 ) وَأَمَّا الَّذِينَ سُعِدُوا فَفِي الْجَنَّةِ خَالِدِينَ فِيهَا مَا دَامَتِ السَّمَوَاتُ وَالاَْرْضُ إِلَّا مَا شَاءَ رَبُّكَ عَطَاءً غَيْرَ مَجْذُوذ (108 )
تو سرگذشت عبرت انگيز مردمى را گفتى كه به عذاب گرفتار شدند، اين سرگذشت ها، علامت و نشانه اى است براى كسى كه به روز قيامت ايمان دارد و از عذاب آن روز مى ترسد، تو در روز قيامت، همه بندگان خود را زنده مى كنى و براى حسابرسى به پيشگاه تو مى آيند، آن روز، روز حضور همه بندگان توست.
از من مى خواهى تا قيامت را دور نپندارم، تو قيامت را تا زمان معيّنى به تأخير مى اندازى و سرانجام فرا مى رسد، در آن روز هيچ كس بدون اجازه تو نمى تواند سخنى بگويد.
آن روز مردم دو گروه مى شوند: گروه بدبخت ها و گروه خوشبخت ها:
* گروه بدبخت ها: كسانى كه بدبخت شده اند، به جهنّم مى روند و در آنجا، ناله و فرياد بسيارى خواهند كرد. اهل جهنّم براى هميشه در آنجا خواهند بود مگر اين كه تو اراده كنى و آنان را از جهنّم نجات بدهى، تو هر كارى كه اراده كنى، انجام مى دهى.
* گروه خوشبخت ها: كسانى كه خوشبخت شده اند، به بهشت مى روند و از نعمت هاى آن بهره مى برند، بهشت نعمتى پايدار براى آنان است. اهل بهشت براى هميشه در بهشت تو خواهند بود مگر اين كه تو چيز ديگرى بخواهى.

* * *

لازم مى بينم در اينجا چهار نكته را بنويسم:
* نكته اوّل: كسانى كه در دنيا يكتاپرست بودند و به خدا ايمان داشتند امّا گناه و معصيت زيادى انجام داده اند، در روز قيامت به جهنّم مى روند و در آنجا عذاب مى شوند، امّا بعد از مدّتى، شايستگى عفو و بخشش پيدا مى كنند و از جهنّم بيرون مى آيند و به بهشت مى روند.
بهشت جايگاه هاى متعدّدى دارد، وقتى آنان وارد بهشت مى شوند در جايگاهى پايين تر قرار مى گيرند و هرگز با مؤمنان و دوستان خدا هم رتبه نمى شوند، جايگاه دوستان خدا، جايگاه ويژه اى است.[160]
* نكته دوم: كسانى كه در دنيا كافر بودند و حقّ را شناختند و آن را انكار كردند، با پيامبران و دوستان خدا دشمنى كردند، هرگز از جهنّم آزاد نمى شوند، آن ها براى هميشه در عذاب گرفتار خواهند بود.[161]
* نكته سوم: كسانى كه وارد بهشت شوند، هرگز از بهشت بيرون نمى آيند، اين قانون خداوند است.
با توجّه به نكته بالا، بايد بدانيم كه منظور از اين سخن در آيه 108 چيست: "كسانى كه خوشبخت شده اند، براى هميشه در بهشت خواهند بود مگر اين كه خدا چيز ديگرى بخواهد".
در اين سخن، خدا مى خواهد قدرت خود را بيان كند، اين طور نيست كه هر كس به بهشت برود، ديگر از دست خدا خارج شده است و خدا ديگر بر او قدرتى ندارد.
همه كسانى كه در بهشت هستند و از آن نعمت ها استفاده مى كنند، بنده خدا هستند، خدا به همه آنان قدرت دارد، او مى تواند در يك لحظه همه نعمت ها را از آنان بگيرد.
* نكته چهارم:
منظور از جمله "تا زمانى كه آسمان ها و زمين پابرجاست" چيست؟
در آيه 107 اين سخن آمده است: "كسانى كه بدبخت شدند، تا زمانى كه آسمان ها و زمين برپاست، در جهنّم خواهند بود"، در آيه 108 هم چنين آمده است: "كسانى كه سعادتمند شدند، تا زمانى كه آسمان ها و زمين برپاست، در بهشت خواهند بود".
آسمان ها و زمين كه روزى از بين مى روند و نيست و نابود مى شوند، آيا وقتى آسمان ها و زمين نابود شوند، اهل جهنّم از جهنّم بيرون مى آيند و اهل بهشت هم از بهشت خارج مى شوند؟
وقتى مطالعه بيشترى مى كنم مى فهمم كه منظور از آسمان و زمين در اينجا، اين آسمان و زمينى كه الآن مى بينم نيست، بلكه منظور آسمان و زمينِ آخرت است.
در سوره ابراهيم آيه 48 چنين مى خوانم: "روز قيامت، اين زمين به زمين ديگر و آسمان ها به آسمان هاى ديگر تبديل مى شود".
خدا زمين و آسمان ها را در هم مى پيچد و سپس روز قيامت فرا مى رسد، بار ديگر زمين و آسمان ها را خلق مى كند، آن زمين و آسمان ها ديگر نابود نمى شوند و هميشگى خواهند بود.
با توجّه به اين نكته، اهل بهشت براى هميشه در بهشت خواهند بود و كافرانى كه با دوستان خدا دشمنى كردند، براى هميشه در جهنّم خواهند بود.