وَآَخَرُونَ مُرْجَوْنَ لاَِمْرِ اللَّهِ إِمَّا يُعَذِّبُهُمْ وَإِمَّا يَتُوبُ عَلَيْهِمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ (106 )
در اينجا از گروه ديگرى سخن مى گويى كه در روز قيامت، سرنوشت آنان به اراده تو بستگى دارد:
"اگر بخواهى آنان را عذاب مى كنى".
"اگر بخواهى توبه آنان را مى پذيرى".
تو خداى دانا هستى و كارهاى تو از روى حكمت است.
من دوست دارم بدانم منظور تو از اين افراد كيست.
اين افراد چه كسانى هستند؟ آنها را به چه نامى بخوانم؟
خوب است براى آنها از عنوان "واگذارشده" استفاده كنم: كسى كه سرنوشت او به اراده تو واگذار شده است.
"واگذارشده" كسى است كه فقط با زبان، مسلمان شده است، امّا ايمانِ قلبى ندارد. نمى توان به او "مؤمن" گفت زيرا قلب او از ايمان بهره اى ندارد، البتّه به او "كافر" هم نمى توان گفت، زيرا با تو و دين تو دشمنى ندارد. او گناهان بزرگى انجام داده است.
گناهان او آنقدر بزرگ است كه نمى تواند آن ها را به آسانى جبران كند.
براى همين است كه سرنوشت او در روز قيامت آشكار مى شود، در آن روز يا او را به عذاب گرفتار مى كنى و يا او را مى بخشى و وارد بهشت مى كنى.[70]

* * *

در قرآن بندگان خود را به سه گروه تقسيم نموده اى: وقتى مرگ بنده اى از بندگان تو فرا مى رسد، در همان لحظه جان دادن، در يكى از اين سه گروه قرار مى گيرد: گروهى كه معلوم است به بهشت مى روند، گروهى كه معلوم است به جهنّم مى روند، گروهى كه سرنوشت آنان معلوم نيست و فقط در روز قيامت معلوم مى شود.
درباره اين سه گروه كمى توضيح مى دهم:
* گروهى كه قطعاً به بهشت مى روند:
1 - پيامبران و امامان معصوم: تو به آنان مقام عصمت داده اى و آنان حجّت تو در ميان بندگان هستند.
2 - مؤمن نيكوكار: مسلمانى كه به تو و پيامبر تو ايمان آورده است و اعمال خوب انجام مى دهد. بهشت جايگاه او است.
3 - مؤمن گنهكار: كسى كه نور ايمان در دلش وجود دارد، امّا گاهى شيطان او را فريب مى دهد و گناهى انجام مى دهد، امّا او هرگز گناه را از روى دشمنى با تو انجام نمى دهد. او در اين دنيا، پشيمان مى شود و توبه مى كند و تو توبه اش را مى پذيرى و او را در بهشت جاى مى دهى، او شايستگى آن را دارد كه شفاعت پيامبران و امامان نصيبش شود و با شفاعت آنان وارد بهشت شود.
* كسانى كه قطعاً به جهنّم مى روند:
1 - كافر: كسى كه راه كفر را انتخاب نموده و آشكارا با تو و دين تو دشمنى مى كند. او در روز قيامت به عذاب گرفتار خواهد شد. بُت پرستان و يهوديان و مسيحيان و زرتشتيانى كه نداى اسلام را شنيدند امّا آن را انكار كردند در اين دسته جاى مى گيرند.
2 - منافق: كسى كه به ظاهر مسلمان است، ولى با تو و دين تو دشمنى مى كند، او هرگز به تو ايمان نياورده است.
* كسانى كه سرنوشت آن ها معلوم نيست:
1ـ واگذارشده: كسى كه فقط به زبان مسلمان شده است، امّا ايمان قلبى ندارد و به گناهان بزرگ آلوده شده است. تو در روز قيامت، يا آنان را مى بخشى يا به جهنّم مى فرستى. سرنوشت آنان، به امر تو واگذار شده است.
2 - مُستضعف فكرى: كسانى كه در كودكى از دنيا مى روند يا كسى كه ديوانه است يا كسى كه از نظر فهم و درك مانند كودكان است يا نداى حقّ به او نرسيده است. آنان در روز قيامت، امتحان مى شوند و به اختيار خود، ايمان يا كفر را مى پذيرند و سرنوشت آنان آن وقت معلوم مى شود.
شناخت اين سه گروه مى تواند به من كمك كند تا عدالت تو را بهتر بشناسم.

* * *

هر مسلمان ممكن است در يكى از گروه هاى زير باشد:
1 - مؤمن نيكوكار: مسلمانى كه گناه نمى كند و بدون توبه وارد بهشت مى شود.
2 - مؤمن گناهكار: مسلمانى كه گناه دارد و با توبه وارد بهشت مى شود.
3 - منافق: مسلمانى كه به ظاهر، مسلمان است و در قلب خود، با خدا و دين خدا و دوستان خدا، دشمنى دارد.
4 - واگذارشده: مسلمانى كه به اسم، مسلمان است، ايمان قلبى ندارد، امّا دشمنى هم با خدا و دين خدا ندارد، گناهان زيادى انجام مى دهد و سرنوشت او به امر تو واگذار شده است.