لَوْلَا إِذْ سَمِعْتُمُوهُ ظَنَّ الْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بِأَنْفُسِهِمْ خَيْرًا وَقَالُوا هَذَا إِفْكٌ مُبِينٌ (12 ) لَوْلَا جَاءُوا عَلَيْهِ بِأَرْبَعَةِ شُهَدَاءَ فَإِذْ لَمْ يَأْتُوا بِالشُّهَدَاءِ فَأُولَئِكَ عِنْدَ اللَّهِ هُمُ الْكَاذِبُونَ (13 )وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ فِي الدُّنْيَا وَالاَْخِرَةِ لَمَسَّكُمْ فِي مَا أَفَضْتُمْ فِيهِ عَذَابٌ عَظِيمٌ (14 ) إِذْ تَلَقَّوْنَهُ بِأَلْسِنَتِكُمْ وَتَقُولُونَ بِأَفْوَاهِكُمْ مَا لَيْسَ لَكُمْ بِهِ عِلْمٌ وَتَحْسَبُونَهُ هَيِّنًا وَهُوَ عِنْدَ اللَّهِ عَظِيمٌ (15 ) وَلَوْلَا إِذْ سَمِعْتُمُوهُ قُلْتُمْ مَا يَكُونُ لَنَا أَنْ نَتَكَلَّمَ بِهَذَا سُبْحَانَكَ هَذَا بُهْتَانٌ عَظِيمٌ (16 )يَعِظُكُمَ اللَّهُ أَنْ تَعُودُوا لِمِثْلِهِ أَبَدًا إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ (17 ) وَيُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمُ الاَْيَاتِ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ (18 )إِنَّ الَّذِينَ يُحِبُّونَ أَنْ تَشِيعَ الْفَاحِشَةُ فِي الَّذِينَ آَمَنُوا لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ فِي الدُّنْيَا وَالاَْخِرَةِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ (19 )وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ وَأَنَّ اللَّهَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ (20 )
درست است كه منافقان اين تهمت را رواج دادند، امّا چرا وقتى مردان و زنان مؤمن اين تهمت ناروا را شنيدند، به آن زن پاكدامن گمان خوب نبردند؟ چرا آنان نگفتند: "اين تهمت و دروغى آشكار است".[107]
آنان كه چنين تهمتى را زدند، چرا چهار شاهد براى اثبات سخن خود نياوردند؟ اكنون كه چهار شاهد نياوردند، پس نزد تو دروغگويند و شايسته عذاب مى باشند.
گروهى از مسلمانان زود باور بودند و آن شايعه را باور كردند، اگر لطف و رحمت تو نبود به خاطر اين كه آن شايعه را منتشر كردند، به عذاب بزرگى گرفتار مى شدند.
آرى، گناه آنان بزرگ بود، زيرا آن شايعه را پذيرفتند و سخنى را كه به آن يقين نداشتند، دهان به دهان گفتند و گمان كردند كه اين كارشان، ساده و بى اهميّت است، در حالى كه اين كار، نزد تو گناهى بسيار بزرگ بود.
چرا وقتى آنان اين دروغ بزرگ را شنيدند، نگفتند: "سزاوار نيست كه ما در اين موضوع سخن بگوييم". چرا آنان نگفتند: "شگفتا ! اين يك تهمت بسيار ناروا مى باشد".
آرى، تو پاك و منزّهى از اين كه نسبت به آبروى مؤمنان بى تفاوت باشى !
تو مسلمانان را پند و موعظه مى كنى و به آنان مى گويى: "اگر ايمان داريد، ديگر چنين كارى را تكرار نكنيد". تو اين گونه آيات خود را براى مردم بيان مى كنى كه تو خداى دانا هستى و همه كارهاى تو از روى حكمت است.
در جامعه افرادى هستند كه دوست دارند درباره مؤمنان شايعه هاى زشت را رواج بدهند، آنان منافقان هستند. تو آنان را در دنيا و آخرت به عذاب دردناكى گرفتار مى كنى، سرانجام مرگ سراغ آنان مى آيد و آنان عذاب تو را مى بينند و در روز قيامت هم در آتش سختى گرفتار مى شوند. تهمت زدن به زنان و مردان پاكدامن گناه بزرگى است، تو از بزرگى اين گناه باخبر هستى و ديگران نمى دانند.
اگر فضل و رحمت تو نبود، مجازات شديدى دامن گير كسانى مى شد كه آن شايعه را باور كرده بودند، امّا تو خداى مهربان هستى و آن مؤمنان را بخشيدى، زيرا آنان فريب منافقان را خورده بودند و از روى جهالت و نادانى اين تهمت را باور كردند. آنان از عمل خود پشيمان شدند و به درگاه تو توبه كردند و عهد كردند كه ديگر زودباور نباشند، پس تو آنان را بخشيدى.
امّا منافقان را هرگز نمى بخشى و آنان را به عذاب گرفتار مى سازى، زيرا آنان در اين كار به دنبال بهره هاى سياسى و اجتماعى خود بودند، آنان مى خواستند مقام پيامبر و جايگاه او را خراب كنند و از اين راه به دين او ضربه بزنند، آنان هرگز از كار خود پشيمان نشدند، بلكه در دل آرزو كردند كه كاش بار ديگر زمينه چنين شايعه اى پيش بيايد تا بتوانند ضربه اى اساسى به آبروى پيامبر بزنند.
آرى، شرط توبه اين است كه انسان از عمل خود پشيمان شود، اگر آن منافقان واقعاً پشيمان شوند و به درگاه تو رو كنند، تو آنان را هم مى بخشى.

* * *