وَالَّتِي أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَنَفَخْنَا فِيهَا مِنْ رُوحِنَا وَجَعَلْنَاهَا وَابْنَهَا آَيَةً لِلْعَالَمِينَ (91 )
اكنون از مريم(عليها السلام) و فرزندش عيسى(عليه السلام) ياد مى كنى، مريم(عليها السلام)زنى بود كه پاكدامنى خود را حفظ كرد، تو جبرئيل را به سوى مريم(عليها السلام) فرستادى، جبرئيل به شكل انسانى زيبا بر مريم(عليها السلام)ظاهر شد و در آستين او دميد و مريم(عليها السلام) حامله شد، تو اراده كرده بودى كه به او عيسى(عليه السلام) را عطا كنى. جبرئيل روح عيسى(عليه السلام)را در مريم(عليها السلام) دميد، روح عيسى(عليه السلام) را تو خلق كرده بودى.
تو مريم(عليها السلام) و فرزندش عيسى(عليه السلام) را نمونه قدرت خود براى مردم قرار دادى.

* * *

در جمله اى از اين آيه چنين مى خوانم: "جبرئيل از روح ما در مريم دميد".
بارها شنيده ام كه عيسى(عليه السلام)، "روح الله" است، روح خداست !
آيا خدا روح دارد؟ خدا چگونه روح خود را در مريم(عليها السلام)دميد؟ چگونه مى شود عيسى(عليه السلام)، روح خدا باشد؟
به اين موضوع فكر مى كنم، به ياد آيه 29 سوره حجر مى افتم. در آنجا مى خوانم كه خدا، روح خود را در آدم دميد !
آيا آدم روح خدا بود؟ آيا انسان در وجود خود، روح خدا را دارد؟ مگر خدا روح دارد؟
چه كسى به اين سؤال من پاسخ مى دهد؟

* * *

روزى از روزها محمّدبن مسلم به امام صادق(عليه السلام) رو كرد و گفت:
ــ در قرآن خوانده ام كه "روح خدا" در ما دميده شده است. مگر خدا روح دارد؟
ــ خدا ابتدا، جسم آدم را از گِل آفريد، پس از آن "روح آدم" را خلق نمود، خدا اين "روح" را بر همه مخلوقات خود برترى داد، در واقع روح انسان بود كه سرآمد همه آفرينش شد. خدا اين روح را در جسم آدم قرار داد.
ــ يعنى اين روح، قبل از خلقت آدم وجود نداشت. يعنى هزاران سال، خدا بود و اين روح نبود، پس اين روح، روح خدا نيست. اين روح آدم است. اگر اين روح، روح خدا بود، بايد هميشه باشد، در حالى كه اين روح را خدا بعداً آفريد.
ــ بله. همين طور است. خدا هرگز روح ندارد. او روحى را براى آدم خلق كرد و بعداً در جسم آدم قرار داد.
ــ آقاى من ! اگر اين طور است پس چرا در قرآن آمده است كه من از روح خود در آدم دميدم؟ چرا خدا در قرآن مى گويد: "و از روحم در آدم دميدم".
ــ من مثالى براى تو مى زنم. آيا مى دانى خدا در قرآن، از كعبه چگونه ياد مى كند؟ او به ابراهيم(عليه السلام) مى گويد: "خانه ام را براى طواف كنندگان آماده كن". معناى "خانه خدا" چيست؟ يعنى خانه اى كه خدا آن را به عنوان خانه خود برگزيده است. همين طور خدا وقتى "روح آدم" را خلق كرد، اين روح را برگزيد، زيرا اين روح خيلى باشكوه بود، براى همين خدا از آن اين گونه تعبير كرد.[34]

* * *

سخن امام صادق(عليه السلام) به پايان رسيد، من اكنون مى فهمم كه معناى "روح خدا" چيست، من در اين سخن فكر كردم، آرى، خيلى چيزها را مى توان به خدا نسبت داد، مثل خانه خدا، دوست خدا.
معلوم است كه خانه خدا، غير از ذاتِ خداست، خانه خدا را ابراهيم(عليه السلام) به دستور خدا ساخته است، خانه خدا ربطى به حقيقت و ذاتِ خدا ندارد.
حالا معناى "روح خدا" را بهتر مى فهمم: روحى كه خدا آن را آفريده است، روحى كه خدا آن را خيلى دوست مى دارد، روحى كه گلِ سرسبد جهان هستى است. اين روح، آفريده خداوند است.
خدا اين روح را در آدم(عليه السلام) دميد، خدا جبرئيل را فرستاد، جبرئيل اين روح را در مريم(عليها السلام) دميد.[35]