وَكَذَلِكَ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ قُرْآَنًا عَرَبِيًّا لِتُنْذِرَ أُمَّ الْقُرَى وَمَنْ حَوْلَهَا وَتُنْذِرَ يَوْمَ الْجَمْعِ لَا رَيْبَ فِيهِ فَرِيقٌ فِي الْجَنَّةِ وَفَرِيقٌ فِي السَّعِيرِ (7 ) وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَجَعَلَهُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَكِنْ يُدْخِلُ مَنْ يَشَاءُ فِي رَحْمَتِهِ وَالظَّالِمُونَ مَا لَهُمْ مِنْ وَلِيّ وَلَا نَصِير (8 )
تو قرآن را با زبانى شيوا و گويا بر محمّد(صلى الله عليه وآله) فرو فرستادى تا مردم شهر مكّه و هر كه در اطراف آن است را از عذاب بيم دهد و آنان را از بُت پرستى برهاند، همچنين از محمّد(صلى الله عليه وآله)خواستى تا آنان را از سختى روز قيامت بترساند، همان روزى كه همه انسان ها زنده مى شوند و براى حسابرسى در پيشگاه تو جمع مى شوند، به راستى كه روز قيامت حقّ است و هيچ شكّى در آن نيست، در آن روز همه سر از خاك برمى دارند و گروهى به بهشت مى روند و گروهى هم در آتش جهنّم گرفتار مى شوند.
تو از محمّد(صلى الله عليه وآله) مى خواهى تا پيام تو را براى مردم بيان كند، ديگر كار نداشته باشد كه آنان ايمان مى آورند يا نه، محمّد(صلى الله عليه وآله)بايد كار خودش را انجام دهد، تو انسان ها را آزاد آفريده اى، آنان به اختيار و انتخاب خود، ايمان مى آورند يا كافر مى شوند.
براى تو هيچ مانعى وجود نداشت تا مردم را به اجبار، مؤمن كنى، ولى ايمانى كه از روى اجبار باشد، ارزشى ندارد. ايمانى ارزش دارد كه انسان از روى اختيار و با آزادى، آن را برگزيند. اگر تو مى خواستى كه انسان ها به اجبار ايمان بياورند، همه مؤمن مى شدند و هيچ اختلافى بين آنان نبود، امّا تو چنين نخواستى، هميشه بين انسان ها اختلاف خواهد بود، گروهى ايمان را انتخاب مى كنند و گروهى هم راه كفر را برمى گزينند.
كافران تصوّر مى كنند كه سرانجام مؤمنان با آنان يكسان است، آنان مى پندارند كه همه انسان ها به مشتى خاك و استخوان تبديل مى شوند و پس از آن ديگر هيچ كس زنده نمى شود و از بهشت و جهنّم خبرى نيست.
اين پندار باطلى است !
چگونه ممكن است كه تو مؤمنانى را كه عمل نيك انجام دادند، همانند مفسدان قرار دهى؟ چگونه ممكن است تو پرهيزكاران را همانند گناهكاران قرا دهى؟
تو همه انسان ها را در روز قيامت زنده مى كنى، مؤمنان در بهشت كه نشانه رحمت توست، جاى مى دهى و كافران را در آتش جهنّم گرفتار مى سازى، در آن روز هيچ يار و ياورى نخواهد بود.

* * *

لازم است در اينجا نكته مهمى را بنويسم:
يكى از نام هاى شهر مكّه، "اُمّ القُرى" مى باشد، در آيه 7 اين سوره مى خوانيم كه خدا به محمّد(صلى الله عليه وآله) دستور مى دهد تا مردم "اُمّ القُرى" و هر كه در اطراف آن است را از عذاب بيم دهد.
اكنون اين سؤال مطرح مى شود: اسلام دينى جهانى است، پس چرا اين آيه مى گويد كه اسلام فقط براى شهر مكّه و اطراف آن است؟
در جواب بايد چنين گفت: گسترش اسلام به آرامى و در چهار مرحله بوده است، پيامبر در هر زمانى مأمور بود تا تنها به وظيفه اى كه خدا بر عهده او گذاشته بود، عمل كند. اين چهار مرحله به اين شرح است:
1 - مرحله اوّل
پيامبر در اين مرحله، بستگان نزديك خود را به اسلام دعوت كرد تا زمينه هاى اوّليّه رشد اسلام فراهم گردد. در آيه 214 سوره "شعرا" چنين مى خوانيم: "اى محمّد ! بستگان نزديك خود را به اسلام دعوت كن".
وقتى من اين آيه را مى خوانم، حقّ ندارم بگويم اسلام دينى است كه مخصوص بستگان پيامبر است. من بايد بدانم كه اين آيه در چه مرحله اى نازل شده است.
2 - مرحله دوم
وقتى شرايط قدرى بهتر شد، پيامبر مردم شهر مكّه را به اسلام دعوت كرد. در آيه 44 سوره "زخرف" چنين مى خوانيم: "اين قرآن مايه پند و موعظه براى تو و قوم توست". منظور از قوم، مردم شهر مكّه مى باشند.
3 - مرحله سوم
در اين مرحله پيامبر مأمور بود تا مردم مكّه و كسانى كه پيرامون آن شهر هستند را به اسلام فراخواند. اين دستور در آيه 7 اين سوره آمده است.
وقتى اين آيه را مى خوانم، نبايد بگويم اسلام دينى است كه مخصوص شهر مكّه و اطراف آن است. بايد فكر كنم كه اين آيه در چه مرحله اى نازل شده است.
4 - مرحله چهارم
وقتى پايه هاى اسلام قوى شد و تعداد مسلمانان بيشتر شد، پيامبر مأموريّت گسترده ترى يافت. در آيه ابتدايى سوره فرقان چنين مى خوانيم: "خدا قرآن را بر محمّد(صلى الله عليه وآله)نازل كرد تا جهانيان را هدايت كند". از اين آيه معلوم مى شود كه اسلام، دينى جهانى است.

* * *