قَالُوا رَبَّنَا أَمَتَّنَا اثْنَتَيْنِ وَأَحْيَيْتَنَا اثْنَتَيْنِ فَاعْتَرَفْنَا بِذُنُوبِنَا فَهَلْ إِلَى خُرُوج مِنْ سَبِيل (11 ) ذَلِكُمْ بِأَنَّهُ إِذَا دُعِيَ اللَّهُ وَحْدَهُ كَفَرْتُمْ وَإِنْ يُشْرَكْ بِهِ تُؤْمِنُوا فَالْحُكْمُ لِلَّهِ الْعَلِيِّ الْكَبِيرِ (12 )
فرشتگان زنجير به دست و پاى آنان بسته اند و آنان را در گوشه تنگ و تاريكى از جهنّم جاى داده اند، صداى آه و ناله آنان بلند مى شود، هيچ راه فرارى براى آنان نيست، آتش جهنّم آنان را دربرگرفته است.
اينجاست كه آنان تو را صدا مى زنند و مى گويند: "بارخدايا ! تو دو بار ما را زنده كردى و دو بار هم ميراندى ! ما به قدرت تو ايمان آورديم، ما به گناهان خود اعتراف مى كنيم، اكنون از تو مى خواهيم ما را از اين آتش نجات دهى. آيا راهى براى نجات از اينجا وجود دارد؟ آيا ما را به دنيا باز مى گردانى تا كار نيك انجام دهيم و گذشته خود را جبران كنيم؟".
فرشتگان در جواب به آنان چنين مى گويند: "هيچ راهى براى نجات شما نيست. اين عذاب براى اين است كه هرگاه پيامبران شما را به يكتاپرستى فرا مى خواندند، شما سخنانشان را قبول نمى كرديد، امّا اگر به شما مى گفتند كه بت ها را شريك خدا بدانيد، آن را قبول مى كرديد. بدانيد كه خدا حكم كرده است كه شما عذاب شويد، او به حقّ حكم مى كند و هرگز ظلم نمى كند، او خداى بلند مرتبه و بزرگ است، او به عذاب شما نيازى ندارد، اين عذاب حاصل كارهاى خودتان است هيچ راهى براى نجات شما وجود ندارد، شما براى هميشه در اينجا خواهيد بود".

* * *

در آيه 11 مطلب مهمّى وجود دارد: كافران در سخن خود چنين مى گويند: "خدايا ! تو دو بار ما را زنده كردى و دو بار هم ميراندى".
به راستى منظور از اين سخن چيست؟
كافران از چهار چيز سخن مى گويند:
1 - زندگى اوّل
2 - مرگ اوّل.
3 - زندگى دوم.
4 - مرگ دوم.
منظور از چهار مرحله چيست؟ چه كسى بهتر از امام صادق(عليه السلام) مى تواند اين آيه را براى من معنا كند.
امام صادق(عليه السلام) فرمود: "اين آيه از روزگار رجعت سخن مى گويد".[143]
روزگار رجعت چه روزگارى است؟

* * *

"رجعت"، همان زنده شدنِ دوباره است، وقتى مهدى(عليه السلام)ظهور كند، سال ها روى زمين حكومت مى كند، پس از آن روزگار رجعت فرا مى رسد، تو محمّد(صلى الله عليه وآله) و اهل بيت(عليهم السلام) را همراه با گروهى از بندگان خوبت، زنده مى كنى، همچنين در آن روزگار، گروهى از كافران را زنده مى كنى تا آنان به سزاى اعمالشان در اين دنيا برسند.
نكته مهم اين است كه هنگام رجعت، هنوز قيامت برپا نشده است، روزگار رجعت در همين دنياست. چگونه مى شود كه تو گروهى از مردگان را زنده كنى؟
در سوره بقره آيه 259 داستان "عُزَير" ذكرشده است. او يكى از پيامبران بنى اسرائيل بود، روزى گذرش به شهرى افتاد كه ويران شده بود و استخوان هاى مردگان زيادى در آنجا افتاده بود. او با خود گفت: در روز قيامت، چگونه اين مردگان زنده خواهند شد؟ عزرائيل نزد او آمد و جان او را گرفت. صد سال گذشت. بعد از گذشت صد سال، او دوباره زنده شد.

* * *

در اينجا چهار نكته مهم درباره روزگار رجعت مى نويسم:
1 - در روزگار رجعت، على(عليه السلام) به دنيا بازمى گردد، او سر از قبر بر مى آورد و زنده مى شود. همچنين گروهى از مؤمنانى كه ايمان خالص داشتند نيز زنده مى شوند.
2 - در آن روزگار، گروهى از كافران كه در كفر و انكار از ديگران سبقت گرفته بودند، زنده مى شوند.
3 - على(عليه السلام) در آن روز عصاى موسى(عليه السلام) و انگشتر سليمان(عليه السلام)را به همراه دارد، عصاى موسى(عليه السلام)، رمز قدرت و اعجاز است. انگشتر سليمان(عليه السلام)، رمز حكومت خدايى است. او با كافران سخن مى گويد و آنان را رسوا مى نمايد.[144]
4 - كافران در روزگار رجعت، مجازات مى شوند، البتّه آنان در روز قيامت هم در جهنّم گرفتار خواهند بود.[145]

* * *

كافرانى كه در روزگار رجعت زنده مى شوند و به كيفر مى رسند، وقتى وارد جهنّم مى شوند چنين مى گويند: "خدايا ! تو دو بار ما را زنده كردى و دو بار هم ميراندى".
آنان از چهار مرحله اى كه پشت سر گذاشتند، سخن مى گويند:
1 - زندگى اوّل: وقتى كه آنان از مادر متولّد شدند و به اين دنيا آمدند.
2 - مرگِ اوّل: وقتى عمر آنان به پايان رسيد و مرگشان فرا رسيد.
3 - زندگى دوم: در زمان رجعت، بار ديگر زنده شدند و به دنيا بازگشتند.
4 - مرگ دوم: در زمان رجعت، آنان مجازات شدند و كشته شدند.
با توجّه به اين مطلب، معناى آيه 11 اين سوره بسيار روشن و واضح است، وقتى آنان در ميان شعله هاى آتش مى سوزند از خدا مى خواهند كه خدا آنان را به دنيا بازگرداند تا گذشته را جبران كنند، ولى خدا مى داند كه اگر باز به دنيا بازگردند، همان راه گذشته را ادامه خواهند داد، همين كه چند روزى گذشت و خاطره آتش جهنّم از ذهنشان كنار رفت، بار ديگر به كفر و بُت پرستى رو مى آورند، پس خدا به فرشتگان فرمان مى دهد كه به آنان بگويند: "شما براى هميشه در جهنّم مى مانيد".[146]