وَيَوْمَ يَحْشُرُهُمْ جَمِيعًا ثُمَّ يَقُولُ لِلْمَلَائِكَةِ أَهَؤُلَاءِ إِيَّاكُمْ كَانُوا يَعْبُدُونَ (40 ) قَالُوا سُبْحَانَكَ أَنْتَ وَلِيُّنَا مِنْ دُونِهِمْ بَلْ كَانُوا يَعْبُدُونَ الْجِنَّ أَكْثَرُهُمْ بِهِمْ مُؤْمِنُونَ (41 )
مردم مكّه مشرك بودند و فرشتگان را شريك خدا مى دانستند، اين عقيده باطلى بود.
تو هيچ شريكى ندارى، فرشتگان مأموران تو هستند و تو درباره كارهايى كه انجام مى دهند، از آنان سؤال مى كنى.
چگونه ممكن است فرشتگان، شريك تو باشند و تو از آنان سؤال كنى؟
وقتى كه روز قيامت فرا رسد و مشركان براى حسابرسى به پيشگاه تو حاضر شوند، تو از فرشتگان مى پرسى: "آيا اين ها شما را مى پرستيدند و شما را شريك من مى دانستند؟".
فرشتگان در جواب مى گويند: "تو بالاتر از آن هستى كه شريك داشته باشى، تو سرور ما هستى، اين مشركان ما را نمى پرستيدند، بلكه جنّ ها را مى پرستيدند و بيشتر اين مشركان به جنّ ها ايمان آورده بودند".

* * *

براى اين كه بتوانم اين آيه را بهتر بفهمم بايد چند نكته را بدانم:
* نكته اوّل
شيطان كه نامش ابليس بود، از گروه جنّ ها بود. او بر آدم سجده نكرد و از درگاه تو رانده شد، او قسم خورد كه انسان ها را گمراه كند. او گروهى از جنّ هاى ديگر را به يارى گرفت. منظور از "جنّ ها" همان شياطينى هستند كه به شيطان (ابليس) كمك مى كنند.
* نكته دوم
شياطين براى گمراهى مردم، مجسّمه هايى ساختند و به آنان گفتند: "اين مجسّمه هاى فرشتگان است، بر اين مجسّمه ها سجده كنيد تا آنان شما را دوست بدارند و در روز قيامت از شما شفاعت كنند". اين گونه بود كه انسان ها بر آن مجسّمه ها سجده كردند و كم كم به عبادت آن ها رو آوردند.
* نكته سوم
كسانى كه آن مجسّمه ها را مى پرستيدند، با خود مى گفتند: "ما فرشتگان را مى پرستيم"، امّا آنان در واقع شياطين را مى پرستيدند، زيرا اين شياطين بودند كه اين مجسّمه ها را ساختند و مردم را به پرستش آن ها فرا خواندند. پس در روز قيامت فرشتگان به خدا مى گويند: "مشركان ما را نمى پرستيدند، بلكه جنّ ها را مى پرستيدند".[151]

* * *