وَيَقُولُونَ مَتَى هَذَا الْوَعْدُ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ (71 ) قُلْ عَسَى أَنْ يَكُونَ رَدِفَ لَكُمْ بَعْضُ الَّذِي تَسْتَعْجِلُونَ (72 )
بُت پرستان به محمّد(صلى الله عليه وآله) مى گفتند: "تو از قيامت سخن گفتى و ما را از آتش جهنّم ترساندى، اگر راست مى گويى بگو بدانيم اين وعده، كِى فرا مى رسد؟".
تو از محمّد(صلى الله عليه وآله) مى خواهى تا اين پاسخ را به آنان بدهد: "شايد بعضى از آن وعده ها نزديك شما باشد، همان وعده اى كه براى رسيدن آن عجله داريد".
آرى، آنان در انتظار قيامت بودند، امّا نمى دانستند كه مرگ در كمين آنان است، هيچ كس نمى داند مرگ او كى فرا مى رسد، چه بسا مرگ آنان بسيار نزديك باشد.
وقتى كه مرگ آنان فرا رسد، در آن وقت تو فرشتگان را به سوى آنان مى فرستى تا جان آن ها را بگيرند، در آن لحظه، پرده ها از جلوى چشمانشان كنار مى رود و عذاب تو را مى بينند.
كافران خيال مى كردند كه وقتى مُردند، نيست و نابود مى شوند، امّا چنين نيست، با مرگ، "برزخ" آغاز مى شود. وقتى انسان مى ميرد، روح او از جسمش جدا مى شود، جسم او را داخل قبر مى گذارند و پس از مدّتى اين بدن مى پوسد و از بين مى رود. امّا روح انسان به دنيايى مى رود كه به آن "عالَم برزخ" مى گويند. برزخ، مرحله اى است بين اين دنيا و قيامت.
در برزخ، قبر كافر به گودالى از آتش تبديل مى شود، كافر در آن گودال در آتش مى سوزد و به سختى عذاب مى شود. اين آتش از جنس آتش دنيا نيست، اگر قبر كافرى شكافته شود، آتشى ديده نمى شود، اين آتش از جنس برزخ است.[52]
آرى، لازم نيست هزاران سال بگذرد و قيامت برپا شود و عذاب كافران فرا رسد، با مرگ، عذاب كافران آغاز مى شود. مرگ به آنان بسيار نزديك است، شايد مرگ در چند قدمى آنان باشد و آنان از آن بى خبر باشند.

* * *