بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ لَا أُقْسِمُ بِيَوْمِ الْقِيَامَةِ (1 ) وَلَا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ (2 ) أَيَحْسَبُ الاِْنْسَانُ أَلَّنْ نَجْمَعَ عِظَامَهُ (3 ) بَلَى قَادِرِينَ عَلَى أَنْ نُسَوِّيَ بَنَانَهُ (4 ) بَلْ يُرِيدُ الاِْنْسَانُ لِيَفْجُرَ أَمَامَهُ (5 ) يَسْأَلُ أَيَّانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ (6 )فَإِذَا بَرِقَ الْبَصَرُ (7 ) وَخَسَفَ الْقَمَرُ (8 ) وَجُمِعَ الشَّمْسُ وَالْقَمَرُ (9 ) يَقُولُ الاِْنْسَانُ يَوْمَئِذ أَيْنَ الْمَفَرُّ (10 ) كَلَّا لَا وَزَرَ (11 ) إِلَى رَبِّكَ يَوْمَئِذ الْمُسْتَقَرُّ (12 ) يُنَبَّأُ الاِْنْسَانُ يَوْمَئِذ بِمَا قَدَّمَ وَأَخَّرَ (13 ) بَلِ الاِْنْسَانُ عَلَى نَفْسِهِ بَصِيرَةٌ (14 ) وَلَوْ أَلْقَى مَعَاذِيرَهُ (15 )
سوگند به روز قيامت و سوگند به وجدان بيدار انسان كه همه در روز قيامت زنده خواهند شد.
آيا انسان مى پندارد كه تو استخوان هاى او را جمع نخواهى كرد و او زنده نخواهد شد؟
تو قدرت دارى كه حتّى خطوط سر انگشتان او را در جاى خود منظّم قرار دهى !
واقعيّت اين است كه انسانى كه قيامت را انكار مى كند به دنبال آن است كه آزادانه، تمام عمر گناه كند، پس مى پرسد: "قيامت كى خواهد بود؟".
از محمّد(صلى الله عليه وآله) مى خواهى تا به آنان چنين بگويد: وقتى قيامت فرا رسد، چشم ها از شدّت ترس، خيره مى مانند و ماه بى نور مى گردد، خورشيد و ماه، يك جا جمع مى شوند و هيچ نورى ندارند و صحراى قيامت، تاريك خواهد بود.
آن روز است كه انسان مى گويد: "راه فرار كجاست؟"، امّا هيچ راه فرار و پناهگاهى وجود ندارد تا انسان به آن پناه ببرد، در آن روز، همه در پيشگاه تو حاضر مى شوند، آن گاه تو مؤمنان را به بهشت خواهى برد و كافران را به جهنّم.
در آن روز، فرشتگان، هر انسانى را از كارهايش آگاه مى سازند و پرونده اعمالش را به او مى دهند، او نگاه مى كند مى بيند كه همه اعمالش در آن پرونده، ثبت شده است، همه كارهايى كه از پيش يا پس فرستاده است.
در روز قيامت، هر انسانى به اعمال خويش، آگاه است، هر چند در ظاهر براى خود عذرهايى بتراشد، انسان بهترين گواه بر اعمال خود است، او مى داند در دنيا چه كارهايى انجام داده است، در روز قيامت او همه كارهاى خود را به ياد دارد.

* * *

مناسب است در اينجا دو نكته بنويسم:
* نكته اوّل
در آيه 2 اين سوره، خدا به "وجدان بيدار انسان" سوگند ياد مى كند، وجدانى كه درون انسان جاى دارد و اگر انسان كار خوبى انجام دهد، شادى و نشاط را به او هديه مى دهد و اگر كار زشت و جنايتى انجام دهد، او را سخت زير فشار قرار مى دهد و سرزنش مى كند.
البتّه اگر انسان به گناهان زيادى آلوده شد، اين نداى وجدان، ضعيف و ناتوان مى گردد و انسان به سوى سقوط و بدبختى ها گام برمى دارد.
* نكته دوم
در آيه 13 چنين مى خوانم: "در روز قيامت، انسان از كارهايى كه از پيش يا پس فرستاده است، آگاه مى گردد".
منظور از اين سخن چيست؟
نمى دانم عمر من چقدر خواهد بود، در مدّت زمانى كه زنده هستم، كارهاى خوب انجام مى دهم، مثلاً چند يتيم را به خانه ام دعوت مى كنم و به آنان غذاى خوبى مى دهم، ثواب اين كار را من براى زمانى كه مرگم فرا مى رسد، فرستاده ام. اين كارى است كه پيش از مرگ براى خود فرستاده ام.
امّا يك وقت كارى مى كنم كه نتيجه آن كار، سال هاى سال باقى مى ماند، مثلاً مسجدى بنا مى كنم، من از دنيا مى روم، امّا آن مسجد باقى است، من در دل قبر آرميده ام، امّا افرادى در آن مسجد نماز مى خوانند و ثواب آن به من مى رسد، اين ثواب ها پس از مرگ به من مى رسد.
از طرف ديگر، گاهى گناهى انجام مى دهم كه اثر آن، كوتاه مدّت است، امّا گاهى گناهى مى كنم كه اثر آن سال هاى سال مى ماند، كسى كه آيين و مذهبى شيطانى درست مى كند، خودش مى ميرد امّا سال ها، عدّه اى گمراه مى شوند. در روز قيامت انسان نتيجه كارهاى خود را مى بيند، اگر كار او، بعد از مرگش، هم اثرى داشته است، او ثواب يا كيفر آن را مى بيند.

* * *