امروز بيست و پنجم ماه ربيع الأوّل است .[101]
عبد الله بن حارث در حضور آن حضرت نشسته است، او كاغذى را كه به مهر و امضاى معاويه رسيده است تحويل امام مى دهد .
آرى، به راستى كه عبد الله بن حارث، مأموريّت خود را به خوبى انجام داده است .
امام مدّت زيادى در مورد شرايط صلح فكر نموده و شرايط مهمّى را براى اين صلح در نظر گرفته است .
اكنون، دستور مى دهد تا متن صلح نامه را بنويسند .[102]
حتماً مى خواهى از شرايطى كه امام حسن(عليه السلام) در اين كاغذ مهم مى نويسد با خبر شوى .
من در اينجا شش شرطى را كه امام حسن(عليه السلام) در اين صلح نامه نوشتند براى شما نقل مى كنم :


بسم الله الرحمن الرحيم
قرارداد صلح حسن بن على با معاويه
حسن بن على با معاويه صلح مى كند به شرط اينكه :
] 1 [ معاويه در حكومت خود به كتاب خدا و سنّت رسول خدا عمل نمايد .
] 2 [ معاويه كسى را به عنوان ولىّ عهد خود انتخاب نكند و بعد از او ، امر حكومت با حسن بن على است و در صورتى كه حسن بن على نباشد اين مقام به حسين بن على مى رسد .
] 3 [ معاويه حق ندارد كه على بن ابى طالب را در نماز و يا در غير نماز لعن كند .
] 4 [ معاويه بايد سالانه ، يك ميليون درهم از بيت المال كوفه را به حسن بن على بدهد .
] 5 [ حسن بن على، مى تواند معاويه را "امير مؤمنان" خطاب نكند .
] 6 [ مسلمانان در هر جاى دنياى اسلام بايد در آسايش و آرامش باشند و شيعيان بايد از هر گونه تهديدى در امان باشند .[103]
پايان
همسفر خوبم !
اگر بار ديگر در متن صلح نامه، دقّت كنى مى بينى كه امام به چه نكات مهمّى اشاره كرده است .
در مورد شرط پنجم لازم است توضيحى بدهم : امام حسن(عليه السلام) با نوشتن اين شرط در واقع به تاريخ پيام مهمّى مى دهد و آن پيام اين است كه او معاويه را شايسته خلافت نمى داند و براى همين هرگز او را امير مؤمنان خطاب نمى كند .
آرى امام حسن(عليه السلام) در اين شرايط با معاويه بيعت مى كند ; امّا اين بيعت نوعى سكوت و كناره گيرى مصلحت آميز است .
آيا مى دانى امام، بيت المال كوفه را براى چه مى خواهد ؟
در جنگ صفّن، بيست و پنج هزار نفر از ياران حضرتعلى(عليه السلام) شهيد شدند، امام مى خواهد تا براى همسر و فرزندان اين شهيدان، مقرّرى معيّن كند تا آنها بتوانند به زندگى خود ادامه بدهند .
اكنون امام پايين صلح نامه را امضا و مهر مى نمايد و اين گونه است كه امام، حماسه صلح را رقم مى زند .
امروز، امام حكومت عراق را به معاويه واگذار كرد ( حكومتى كه بيش از پنج ماه و نيم طول نكشيد) .
البتّه بعضى از شيعيان نمى توانند باور كنند كه امام حسن(عليه السلام) با معاويه صلح كرده و براى همين بسيار ناراحت شده اند .[104]
امّا ما بايد تسليم دستور امام خود باشيم، وقتى او دستور جنگ مى دهد جنگ كنيم، وقتى دستور صلح مى دهد صلح كنيم .
بذر صلحى را كه امام، امروز مى كارد نياز به زمان دارد تا جوانه بزند و درخت تنومندى شود و بار دهد .