در قرآن و احاديث ائمّه اطهار(عليهم السلام) در مورد اهميّت "قلب"، سخن هاى زيادى آمده است.
البتّه منظور از "قلب" در زبان قرآن و روايات، قلبى كه در سينه ما خون را به تمام بدن مى فرستد، نيست.
در قرن هفدهم ميلادى بود كه سيستم گردش خون كشف شد و تا قبل از آن، نقش مهمّ قلب در گردش خون، مخفى بود.
براى همين است كه در زبان عربى، قلب به عنوان "جايگاه روح" مطرح شده است.
براى روشن شدن مطلب، مثالى مى زنم:
فرض كنيد شما امشب مى خواهيد دوستان خود را به خانه خود دعوت كنيد و مهمانى بزرگى ترتيب بدهيد.
شما براى پذيرايى از مهمانان خود، پنج جعبه پرتقال خريدارى مى كنيد، شب فرا مى رسد و همه مهمانان به خانه شما مى آيند.
جالب اين است كه مهمانان شما، اين پرتقال ها را مى پسندند و تمام آنها را مصرف مى كنند.
فردا در محلّ كارِ خود به همكاران خود چنين مى گوييد:
"عجب پرتقال هايى بود، تمام پنج جعبه را مهمانان خوردند".
خوب، آيا مهمانان شما جعبه پرتقال ها را خوردند يا ميوه هاى داخل جعبه ها را؟
معلوم است، منظور شما ميوه هاى داخل جعبه ها مى باشد ولى شما در سخن خود از يك نوع مجاز استفاده كرده ايد، شما مكان ميوه ها را ذكر كرده ايد و گفتيد: "مهمانان همه جعبه ها را خوردند"، (جعبه: مكانى كه ميوه را در آن قرار مى دهند) در حالى كه منظور شما ميوه هاى داخل جعبه ها بوده است.
اكنون براى شما روشن شد كه در زبان عربى هم كلمه قلب به كار مى رفته است ولى مراد از آن عقلى بود كه در قلب قرار دارد چون در آن زمان، قلب را جايگاه عقل و روح مى دانستند.
در احاديث هم به اين نكته اى كه بيان كرديم اشاره شده است.[36]
اكنون با توجّه به اين كه مراد از "قلب" در احاديث همان "روح" مى باشد به بيان بعضى از احاديثى كه در مورد قلب رسيده مى پردازيم:
1 . اگر قلب آدمى طاهر و پاك باشد كلّ وجود انسان پاك و طاهر مى شود.[37]
2 . براى خداوند در روى زمين جايگاه هاى رحمتى است و آن جايگاه ها همان قلب هاى آدميان مى باشند.[38]
3 . هيچ سلامتى بالاتر از سلامتى قلب نيست.[39]
4 . هرگاه خداوند بنده خود را دوست داشته باشد به او قلب سالم مرحمت مى كند.[40]
5 . بدترين كورى ها، كورى قلب است.[41]
امروزه در زندگى ماشينى هر لحظه، روح و قلب ما دچار غفلت مى شود. جلوه هاى زندگى دنيا چنان ما را شيفته خود مى كند كه صفا و لطافت روح خود را از دست مى دهيم.
آرى، بشر در هيچ زمانى مثل زمان ما اسباب غفلت در دسترس نداشته است.
افرادى به من مراجعه كرده اند و از اين نكته ناليده اند كه روح ما، لطافت و صفاى خود را از دست داده است و به دنبال درمانى براى اين بيمارى روح خود بوده اند.
آيا مى خواهيد از راه درمان غفلت قلب آگاه شويد؟
حضرت على(عليه السلام) مى فرمايند: "قلب خود را با تفكّر و انديشه بيدار كنيد".[42]
همچنين آن حضرت در سخن ديگرى تفكّر و انديشه را مايه حيات و زندگى قلب آدمى معرّفى مى كند.[43]
آرى، تنها راه بيدارى قلب و روح ما، همين تفكّر است، پس بياييد همگى با خود عهد كنيم كه ساعتى از شبانه روز را صرف انديشه كنيم.
بياييد فكر كنيم كه ما براى چه به اين دنيا آمده ايم و به كجا مى خواهيم برويم و سرانجام ما چه خواهد شد.
تا فرصت داريم براى قبر و قيامت خود، كارى بكنيم و بدانيم كه هرچه در دنيا است فانى است و از بين مى رود و فقط آنچه براى خدا است، باقى مى ماند.