ما بايد به فكر اين باشيم كه براى سفر قبر و قيامت خويش آماده شويم و براى اين سفر خود زاد و توشه اى فراهم سازيم.
عجيب است، هيچ چيز مانند مرگ، اين قدر قطعى نيست امّا ما آن را به سختى باور داريم.[33]
يك روز كه به بهشت زهرا رفته بودم به قسمتى كه مرده ها را غسل مى دادند، رفتم. با فردى كه يك عمر كارش، غسل دادن مرده ها بود به گفتگو پرداختم.
به او گفتم: آيا در طول زندگى خود چيز عجيبى مشاهده كرده اى؟
او در جواب گفت: آرى، من مرده هاى زيادى را غسل داده و كفن كرده ام، كه بعضى از آنها ويژگى هاى خاصّى داشته اند، مرده هايى كه صدها نفر، براى آنها گريه مى كردند و مرده هايى كه هيچ گريه كننده اى نداشتند، مرده هايى كه اقوام آنها براى اموال و دارايى شان، بر سر جنازه آنها، به دعوا و كتك كارى مشغول شدند، امّا عجيب ترين نكته اى كه من در اين مدّت با آن برخورد كرده ام اين است كه من هر روز مرده هاى زيادى را غسل مى دهم ولى خودم هنوز باور نكرده ام كه يك روز مى ميرم، من هنوز مرگ خود را باور نكرده ام.
به هر حال، وظيفه ما اين است كه براى سفر مرگ آماده شويم و با كارهاى نيك، مقدّمات اين سفر را فراهم سازيم.
يكى از برنامه هايى كه باعث مى شود ما به ياد سفر آخرت بيفتيم اين است كه در مراسم تشييع جنازه ديگران شركت كنيم.
شركت كردن در تشييع جنازه، ضمن آنكه موجب بيدارى ما از خواب غفلت مى شود، باعث بخشش گناهان ما هم مى شود.
امام صادق(عليه السلام) مى فرمايند: "هنگامى كه مؤمن وارد قبر مى شود، خدا گناهان او و هر كسى كه در تشييع جناره او شركت كرده است را مى بخشد و به اين وسيله آن مؤمن خوشحال مى شود".[34]
آيا مى خواهى خداوند، تمام گناهان تو را ببخشايد و پرونده اعمال تو پاك شود مانند روزى كه از مادر متولّد شدى؟
آيا مى دانى كه ما بايد چه كارى انجام دهيم تا خداوند در حقّ ما چنين لطفى بنمايد؟
در ثواب سفر حج آمده است كه چون حاجى، طواف كعبه را انجام داد، خداوند گناهان او را مى بخشايد، همانند روزى كه از مادر متولّد شده است.[35]
امّا سفر حجّ، چه بسا در طول زندگى، بيش از يك بار، نصيب ما نشود.
ما چقدر بايد چشم انتظارى بكشيم تا خدا اين سفر را قسمت ما كند.
بيا با هم به سخن امام صادق(عليه السلام) گوش فرا بدهيم:
هرگاه در تشييع جنازه مؤمن، چهار طرف تابوت او را بگيرى، از گناهانت پاك مى شوى، همانند روزى كه از مادر متولّد شدى.
من چقدر از افراد را ديده ام كه حسرتِ سفر حج را به دل دارند تا به واسطه آن خداوند گناهان آنها را ببخشايد امّا آنها غافل هستند كه همين عمل ساده تشييع جنازه و زير تابوت مؤمن رفتن، همچون سفر حج، پاك كننده گناهان است.
به نظر شما چه نكته مشتركى بين سفر حج و تشييع جنازه مؤمن وجود دارد كه موجب حالت تولّد دوباره انسان مى شوند؟
به نظر شما چرا اين دو عمل، داراى اثر واحدى هستند؟
من فكر مى كنم نكته مشترك حج و تشييع جنازه، اين است كه اين دو عمل ما را متوجّه سفر قبر و قيامت مى كنند.
در سفر حج، ما براى سفر قبر و قيامت آماده مى شويم و لباس احرام كه در حقيقت همان كفن است بر تن مى كنيم، همين طور در تشييع جنازه، ما سرانجامِ خود را به چشم مى بينيم.
آرى، دير يا زود مرگ به سراغ ما مى آيد.
آرى، تشييع جنازه، مهمّ ترين ايستگاه انديشه است، در اين لحظه است كه به خود مى آيى و از غوغاى زندگى روزانه و غم و غصّه هاى اين دنياى فانى گذر مى كنى، دقايقى از عطش بى پايان دنياطلبى، فاصله مى گيرى و باور مى كنى كه هر چه به دنبال دنيا بدوى و اگر گران ترين خانه شهر و شيك ترين ماشين را هم داشته باشى بايد همه را بگذارى و فقط با كفن سفيد وارد خانه قبر شوى.
آرى، اين جا ايستگاه تفكّر است پس بايد خوب به فكر فرو روى.
شايد اين همه تأكيدى كه به گرفتن چهار گوشه تابوت شده است براى اين باشد كه خوب اين معنى در ضمير تو حكّاكى شود كه آرى مرگ، حق است.
پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله وسلم) به ابوذر مى فرمايند: "هنگام تشييع جنازه، سخن مگو و در آن هنگام، كار تو انديشيدن و تفكّر باشد و بدان كه سرانجام مرگ، سراغ تو هم مى آيد".
روشن است كه پيامبر(صلى الله عليه وآله وسلم) امر مى كند تا هنگام تشييع جنازه آرام باشيم تا بتوانيم تمركز كنيم. زيرا كه سكوت، شرط اساسى تمركز است.
در آن لحظه ها بايد به مرگ انديشه كنيم و از طرف ديگر مزاحم انديشيدن ديگران نشويم و با دقّت چشم به تابوتى كه به سوى قبر مى رود بدوزيم، شايد بيدار شويم!