"همه از خداييم و به سوى خدا برويم".
جمله اى كه بارها و بارها شنيده ام. اين جمله ترجمه اين آيه است:
(إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّـآ إِلَيْهِ رَ جِعُونَ).*P*87
بعضى ها خيال مى كنند كه ما از ذات خدا هستيم و به ذات خدا باز مى گرديم، يعنى خدا ما را از حقيقت و ذات خود آفريده است.
دوست خوبم! نمى دانم سخن امام سجاد(عليه السلام) را در مورد اين آيه شنيده اى يا نه؟ من هميشه دوست دارم كه دوستانم با سخنان اهل بيت(عليهم السلام) بيشتر آشنا شوند، زيرا باور دارم كه فقط سخنان آن ها مى تواند چراغ راه ما باشد.
اين سخن امام سجاد(عليه السلام) را بشنو:
(إِنَّا لِلَّهِ): فَإقرارٌ مِنكَ بِالمُلكِ.*P*88
هستى ما، مالِ خدا است. ما از آنِ خدا هستيم.
در زبان عربى اگر بخواهند بگويند "ما از خدا هستيم"، اين گونه مى گويند: "انا مِن الله". امّا در آيه قرآن اين گونه آمده است: "انا لله"، ترجمه دقيق اين عبارت چنين مى شود: "ما از آنِ خدا هستيم".
قرآن نمى گويد كه ما از ذات خدا هستيم، بلكه قرآن مى گويد ما مالِ خدا هستيم!
خلاصه آن كه در اينجا ما دو سخن داريم:
الف. ما از ذات خدا نشأت گرفته ايم. "انّا من الله".
ب. ما مالِ خدا هستيم. هستى ما از آن خداست. "انا لله".
وقتى كلام امام سجاد(عليه السلام) را مى خوانيم، به خوبى متوجّه مى شويم كه كدام ترجمه صحيح است. به راستى كه ما در ترجمه قرآن، بايد بسيار دقيق باشيم.
? ? ?
مناسب مى بينم كه قسمت دوم اين آيه را مقدارى توضيح بدهم:
(و إِنَّـآ إِلَيْهِ رَ جِعُونَ).
يادت هست كه اشاره كرديم كه خدا مكان ندارد، خدا بالاتر و والاتر از همه مكان هاست. اين خدا بود كه مكان را آفريد، پس "بازگشت به سوى خدا" بايد معناى ديگرى داشته باشد.
روح ما از اين دنياى خاكى نيست، روح ما از دنياىِ غيب است. خدا روح ما را در آنجا آفريد و سپس ما به اين دنيا آمديم تا امتحان بشويم، اعمال خير انجام بدهيم.
وقتى كه مرگ ما فرا برسد، روح ما از اين دنياى خاكى به اوج آسمان ها پرمى كشد. ما بار ديگر به سوى عالم بالا مى رويم، آن دنيا نزد خدا مقام بيشترى دارد و هيچ كجاى ديگر به شرافت آنجا نمى رسد، بازگشت ما به آن دنياى معنا، همانند بازگشت به سوى خداست.
آرى! خدا در بالاى آسمان ها و در عرش خود، مكان هاى مقدّسى را قرار داده است. وقتى روح ما به سوى آن مكان ها پرواز نمايد و اوج گيرد، همانند اين است كه به سوى خدا رفته ايم، همان گونه كه پيامبر شب معراج به سوى آسمان ها رفت.
? ? ?
دوست خوبم! آيا مى دانى اين آيه قرآن در چه زمينه نازل شده است؟ اگر به قرآن مراجعه كنى مى بينى كه خدا در مورد بلاهايى كه به انسان مى رسد سخن مى گويد:
من شما را با سختى ها و بلاها امتحان مى كنم. بندگان خوب من كسانى هستند كه وقتى مصيبتى به آن ها مى رسد (فرزند، همسر و... آن ها از دنيا مى روند)، چنين مى گويند: (و إِنَّـآ إِلَيْهِ رَ جِعُونَ).
پس اين جمله، جمله اى است كه خدا دوست دارد ما در موقع مصيبت ها به زبان جارى كنيم.
آرى! وقتى عزيزى را كه ما به او علاقه زيادى داريم، از دنيا مى رود، قلب ما مى شكند، تحمّل اين داغ بر ما سخت مى شود، در آن لحظه است كه ما بايد اين جمله را بر زبان جارى كنيم: انا لله و انا اليه راجعون.
ما همه از آنِ خدا هستيم، اين هستى ما از خودِ ما نيست، خدا اين هستى را به ما داده است، مرگ ما هم به دست اوست، او هر وقت كه بخواهد روح ما را از اين دنياى خاكى به اوج آسمان ها مى برد. ما با مرگ تولّدى دوباره مى يابيم و از زندان دنيا آزاد مى شويم. ما به سوى مهربانى خدا پر مى كشيم و اوج مى گيريم.