روان شناسان در تحقيقات خود به اين نتيجه رسيده اند كه در ارتباط ميان انسان ها 70% پيام ها با زبان بدن (حالات و نشانه هاى غير كلامى) صورت مى گيرد و فقط 30% پيام ها با سخن گفتن منتقل مى شود.[30]
در مورد پيام هاى غير كلامى، سخن بسيار گفته شده است و محققان در زمينه مقايسه پيام هاى كلامى و غير كلامى، بررسى هايى انجام داده اند.
اگر دقّت كنيد متوجّه مى شويد كه واكنش به پيام هاى غير كلامى بسيار سريع تر از واكنش به پيام هاى كلامى است. وقتى طرف مقابل شما به روى شما تبسّم مى زند يا به شما خيره مى شود، در تفسير و واكنش به اين علامت ها درنگ نمى كنيد; به بيان ديگر ما نيازى به فكر كردن براى درك اين پيام هاى غير كلامى نداريم.
اما در زمينه پيام هاى كلامى، ما نياز به زمان بيشترى داريم تا منظور طرف مقابل را درك كنيم; چون فهم و درك يك پيام كلامى نياز به فكر كردن دارد.[31]
خلاصه آن كه پيام هاى غير كلامى در مقايسه با پيام هاى كلامى، كمتر مورد بازبينى آگاهانه قرار مى گيرند; به اين معنا كه ما به سرعت مى توانيم به مقصود و معناى اين پيام ها پى ببريم.
جالب است بدانيد كه پيام هاى غير كلامى از نظر فرهنگى، همگانى هستند و در هر زمان و مكانى به كار مى آيند. وقتى شما با فردى روبرو مى شويد كه زبان او با زبان مادرى شما فرق دارد و قادر به ايجاد ارتباط كلامى نيستيد، مى توانيد با همين لبخند، صميميّت خود را به قلب او ارسال كنيد.
از طرف ديگر در ارزيابى هايى كه انجام شده اين نكته روشن شده است كه اثر پيام هاى غير كلامى (مثل دست دادن، لبخند زدن و...) سه تا چهار برابر اثر پيام هاى كلامى مى باشد.
يكى از مهمترين مهارتهاى گفتگو با ديگران از ناحيه مهارت "زبان تن"، جلوه پيدا مى كند و تحقيقات نشان داده است كه "زبان تن" قبل از اينكه ما حرفى به زبان بياوريم احساسات و نگرش هاى ما را به ديگران مخابره مى كند.
اغلب كسانى كه در گفتگو و ارتباط برقرار كردن با ديگران مشكل دارند، متوجّه نيستند كه حالت بدن آنها، دليل اصلى عدم موفقيت آنها در زمينه ارتباطات است.
ما همواره با نخستين علامت ها و اشاره هايى كه به مخاطبان خود ارسال مى كنيم درك مى شويم و مورد قضاوت قرار مى گيريم و اگر اين علامت اوّليه، دوستانه نباشد داشتن يك صحبت خوب و خوشايند دشوار مى شود.
شما مى توانيد با رعايت روشهايى كه در علم "زبان تن" مورد بحث قرار مى گيرد، كارى كنيد كه نخستين اشاره هاى بدن شما، به نفع شما (و نه بر ضرر شما) كار كنند.
وقتى شما از زبان تن استفاده مى كنيد در اصل، پيامى به اين شرح را به مخاطب خود مخابره مى كنيد: "من شخصى دوست داشتنى هستم و اگر تو بخواهى حاضرم با تو ارتباط برقرار كنم".[32]
لازم به ذكر است كه پيام هاى غير كلامى به پنج شيوه به مخاطب ارسال مى شود:
1. حالات چهره: سخنور رومى "سيسرون" بيش از دو هزار سال قبل گفته است: "چهره، تصوير روح است". امروزه علم روان شناسى اين مطلب را ثابت كرده است كه احساسات و عواطف ما در چهره ما منعكس مى شود.
2. تماس چشمى: شعراى قديمى چشم را پنجره اى براى روح مى دانستند; زيرا عموماً از اين پنجره مى توان نكات زيادى را درباره احساسات ديگران به دست آورد.
روان شناسان، نگاه معمولى و مداومِ مخاطب به شما را نشانه دوستى و محبّت مى دانند; ولى اگر مخاطب شما از تماس چشمى دورى كند اين چنين نتيجه گيرى مى كنند كه او شما را دوست ندارد و يا اين كه فردى خجالتى است.
3. تُنِ صدا: زير و بم صدا، بلندى، آهنگ و سرعت صداى ما، معانى زيادى را به ديگران منتقل مى كند كه ما در ارتباط خود با ديگران بايد به اين نشانه ها توجّه كنيم.
معمولاً سرعت كم و تغيير كم در زير و بم صدا نشان دهنده هيجان هاى منفى مثل غم، خشم و ترس مى باشد و در مقابل اگر شما با سرعت زياد سخن بگوييد و در هنگام سخن گفتن، دائماً زير و بم صداى خود را تغيير دهيد، اين نشانه هيجان هاى مثبت مانند خوشحالى، فعاليت و تعجّب است.
4. حالت بدن: حالت هاى مختلف بدن، حركات سر و دست، لرزش و يا آرامش بدن، پيام هاى زيادى را به مخاطب منتقل مى كند.
روان شناسان معتقدند كه ما با حركات بدنى خود به ابراز حالت هاى عاطفى پرداخته و به نحوى به كنترل ديگران مى پردازيم.
شما مى توانيد از راه ديدن، نحوه راه رفتن، حركت كردن و تغيير دادن وضعيت بدن، به اضطراب، افسردگى، نگرانى و يا بر عكس به تحرّك، آرامش و خوشحالى طرف مقابل خود پى ببريد.
5. تماس بدنى: تماس بدنى با توجّه به عوامل مختلف ميزانًًًًً آشنايى،عاطفه، تسلط، مراقبت و غيره را ارسال نمايد. اين كه لمس كننده، دوست يا غريبه باشد و مدت تماس، كوتاه يا طولانى، آهسته ويا سخت باشد، مى تواند در پيام ارسالى اثر بگذارد.[33]
اكنون كه با شيوه هاى مختلف ارسال پيامهاى غير كلامى آشنا شديد توجّه شما را به پيامهايى كه با چهره مى توانيد ارسال كنيد، جلب مى كنم:
در چهره انسان، در همان سال هاى اوّليه زندگى، هيجان هاى مختلف به وضوح و روشنى جلوه مى كند كه مهم ترين آنها: خشم، ترس، شادى، غم، تعجّب و تنفّر مى باشد.
ما مى توانيم محبّت، عشق، صميميّت، تنفّر و خشم خود را با چهره خود به مخاطب خود ارسال كنيم و معلوم است كه اگر پيامهاى دوستانه براى مخاطبان خود ارسال كنيم پيامهاى دوستانه نيز دريافت خواهيم كرد.
شما با لبخند مى توانيد بهترين پيامها را در كمترين زمان ممكن به مخاطب خود مخابره كنيد.
لبخند، نشانه تمايل شما به سخن گفتن و ايجاد رابطه مى باشد و شما با لبخند، پيام عشق و زيبايى را به طرف مقابل خود ارسال مى كنيد.
وقتى تبسّم مى كنيد نشان مى دهيد كه براى طرف مقابل، شخصيت مثبتى قائل شده ايد و مخاطب شما هم وقتى تبسّم شما را مى بيند آن را به حساب تعريف و تمجيد مى گذارد و معمولاً احساس خوبى نسبت به شما پيدا مى كند و براى همين است كه مخاطب شما هم در جواب لبخند شما، لبخند مى زند و در همين موقع است كه فرصت طلايى براى ايجاد ارتباط به وجود مى آيد.
لبخند مى تواند مخاطب شما را در موقعيتى قرار دهد كه به صحبت كردن با شما علاقه نشان بدهد و به همين دليل شما شانس بيشترى براى رسيدن به هدف خود خواهيد داشت.
گشاده رويى شما حكايت از آمادگى فكرى و ذهنى شما براى ايجاد رابطه دارد و براى همين مخاطب به سخنان شما گوش مى سپارد و زمينه آغاز يك همكارى خوب فراهم مى شود.