مستندات و شواهد تاريخى
بسيارى از مناسبت هاى ويژه ولايت و امامت در ايّام غدير (از روز 9 تا روز 25 ذى الحجّه) واقع شده است. در اينجا اين مناسبت ها را با هم مرور مى كنيم و من به بيان شواهد و مستندات تاريخى اين مناسبت ها مى پردازم:

مناسبت 1 : روز 9 ذى الحجّه: ماجراى سدّ ابواب
مرحوم مجلسى(قدس سره) چنين گفته اند: "روز بستن درهاى مسجد و باز گذاشتن در خانه اميرالمؤمنين در روز عرفه بوده است".[201]

مناسبت 2 : روز 10 ذى الحجّه: عيد قربان
مناسبت 3 : روز 12 ذى الحجّه: تأكيد به حديث "ثَقَلين"
پيامبر در اين روز در مسجد "خيف" در سرزمين منا به حديث "ثقلين" تأكيد ويژه اى نمودند.
مرحوم سيد بن طاووس(قدس سره) نقل كرده اند: "وقتى آخر يكى از روزهاى ايّام تشريق فرا رسيد پيامبر به مسجد خيف آمدند....".[202]
ايّام تشريق همان روزهاى يازدهم، دوازدهم و سيزدهم ذى الحجّه مى باشد كه حاجيان در سرزمين "منا" مى باشند، اين ماجرا در يكى از اين سه روز روى داده است كه ما در اين كتاب روز دوازدهم را انتخاب كرده ايم زيرا روزى است كه وسط ايّام تشريق واقع شده است.

مناسب 4 - 5 : روز 13 ذى الحجّه: تحويل ميراث پيامبران، نزول لقب "امير المؤمنين"
در اين روز 2 مناسبت روى داده است:
الف . تحويل ميراث پيامبران به اميرالمومنين(عليه السلام)
مرحوم مجلسى(قدس سره) چنين نقل كرده اند: "پيامبر وارد مكّه شد و يك روز در آنجا ماند". در واقع پيامبر روز چهاردهم از مكّه به قصد مدينه بيرون آمدند، پس روز سيزدهم روزى بود كه پيامبر در مكّه بودند. در همان روز ماجراى تحويل علم و حكمت به على(عليه السلام) واقع شده است.[203]
درباره بالا به تحويل علم و حكمت اشاره شده است، ما تحويل ميراث پيامبران را از اين حديث استفاده نموديم: امام باقر(عليه السلام)فرمود: "خدا به پيامبر وحى كرد كه علم و اسم اعظم و ميراث و آثار دانش پيامبران را به على تحويل بده...".[204]
ب . نزول لقب "اميرالمؤمنين" براى حضرت على(عليه السلام).
مرحوم شيخ صدوق(قدس سره) روايت كرده اند كه جبرئيل به حضرت على(عليه السلام) به عنوان "اميرالمومنين" سلام نمودند. نكته مهم اين است كه در همين روايت (كه شيخ صدوق(قدس سره) آن را نقل كرده اند) چنين آمده است: "وقتى فردا فرا رسيد، پيامبر با اصحاب خود به سوى غدير حركت كرد".[205]
با توجه به اين كه پيامبر نزديك غروب روز چهاردهم از مكّه به سمت مدينه (و سرزمين غدير) حركت كردند. پس نزول لقب اميرالمؤمنين(عليه السلام) در روز سيزدهم ذى الحجّه بوده است كه فرداى آن، روز چهاردهم ذى الحجّه است كه پيامبر به سوى مدينه (و سرزمين غدير) حركت كرده است.
مناسبت 6 : روز 14 ذى الحجّه: بخشش فدك به فاطمه(عليها السلام)
مرحوم مجلسى(قدس سره) هنگام ذكر حوادث ماه ذى الحجّه مى گويد: "و در روز چهاردهم اين ماه ماجراى مالك شدن حضرت زهرا(عليها السلام) روى داده است" و واضح و روشن است كه منظور از مالك شدن اين است كه حضرت زهرا(عليها السلام) مالك سرزمين فدك شدند و پيامبر آن سرزمين را به ايشان دادند.[206]

مناسبت 7 : روز 15 ذى الحجّه: ميلاد امام هادى(عليه السلام)
شيخ كلينى و شيخ طوسى و شيخ مفيد در تولد امام هادى(عليه السلام) گفته اند: "آن حضرت در وسط ماه ذى الحجّه سال 212 به دنيا آمدند".[207]

مناسبت 8 : روز 17 ذى الحجّه: نزول آيه محبّت يا آيه "ودّ".
"قُديد" نام مكانى است كه يك منزلگاه قبل "حجفه" است. پيامبر صبح 18 در "جحفه" بودند، پس روز هفدهم در "قديد" بوده اند، زيرا يك منزل قبل از "جحفه" مى باشد.[208]
از طرف ديگر شيخ كلينى(قدس سره) و مرحوم عياشى(قدس سره) درباره نزول آيه 12 سوره هود تصريح مى كند كه اين آيه در منزلگاه "قديد" نازل شده است.[209]
لازم به ذكر است كه مرحوم عياشى(قدس سره) در تفسير خود، نزول آيه محبّت يا وُدّ دقيقاً قبل از نزول آيه 12 سوره هود ذكر كرده است.[210]
با توجه به مطالب بالا، نتيجه مى گيريم كه آيه محبّت و آيه 12 سوره هود در يك روز نازل شده است و آن روز هفدهم ذى الحجّه بوده است كه پيامبر در سرزمين "قُديد" بوده اند.


مناسبت 12 - 11 - 10 - 9 : روز 18 ذى الحجّه: غدير خمّ، تأكيد بر حديث "منزلت"، زيارت غديريّه، آغاز خلافت ظاهرى اميرمؤمنان(عليه السلام)
در اين روز 4 مناسبت روى داده است:
الف . سال 10 هجرى: ماجراى غدير خُمّ و معرّفى حضرت على(عليه السلام) به عنوان جانشين پيامبر.
ب . تأكيد بر حديث "مَنزلت": پيامبر در روز عيد غدير به حديث منزلت اشاره نمودند و فرمودند: "على جانشين من است، او امام بعد از من است، على براى من، همچون هارون(عليه السلام) است براى موسى(عليه السلام)".[211]
ج . زيارت "غديريّه": امام هادى(عليه السلام) زيارتى را بيان كرده اند تا ما در روز غدير، با آن زيارت، حضرت على(عليه السلام) را (از راه دور يا نزديك) زيارت كنيم.[212]
جهت خواندن اين زيارت به كتاب "مفاتيح الجنان"، باب سوم، فصل چهارم مراجعه كنيد.
د . سال 35 هجرى: كشته شدن عثمان خليفه سوم و بيعت مردم در مدينه با حضرت على(عليه السلام) به عنوان خليفه پيامبر.
مرحوم مجلسى(قدس سره) چنين نقل كرده اند: "در 18 ذى الحجّه سال 35 عثمان كشته شد... و در اين روز بود كه مردم با اميرمؤمنان(عليه السلام)بيعت كردند".[213]

مناسبت 13 : روز 21 ذى الحجّه: عذاب براى دشمن غدير (سأل سائل بعذاب واقع)
مرحوم مجلسى(قدس سره) بعد از نقل ماجراى غدير چنين نقل كرده اند: "چون سه روز گذشت، پيامبر در مكان خود نشسته بود كه مردى نزد او آمد... و گفت: خدايا اگر محمّد راست مى گويد، از آسمان عذابى براى من بفرست...".[214]
همه مى دانيم روز غدير، هيجدهم ذى الحجّه بوده است، روز سوم بعد از آن، روز بيستم و يكم ذى الحجّه مى شود.

مناسبت 14 : روز 22 ذى الحجّه: نقشه قتل پيامبر در "هَرشا"
اين ماجرا در سال دهم هجرى روى داده است. پيامبر بعد از ماجراى غدير، سه روز در منطقه غدير ماندند و عصر روز بيستم و يكم به سمت مدينه حركت كردند. ماجراى كوه هَرشا در شب بيست و دوم اتّفاق افتاد. على بن ابراهيم قمى در تفسير خود مى گويد: "منافقان در كوه هَرشا كه بين جحفه و ابوا مى باشد، مخفى شدند...".[215]
با توجّه به مطلب بالا حادثه كوه هرشا در شب بيست و دوم اتّفاق افتاده است.

مناسبت 17 - 16 - 15: روز 24 ذى الحجّه:
بخشش انگشتر و نزول آيه ولايت - ماجراى مباهله - تاكيد بر آيه تطهير
در اين روز 3 مناسبت ذكر شده است:
الف . اميرالمؤمنين(عليه السلام) و ماجراى بخشش انگشتر به فقير و نزول آيه ولايت.
مرحوم مجلسى(قدس سره) در چنين مى گويد: "در روز 24 ذى الحجّه اميرمومنان(عليه السلام)هنگامى كه در ركوع بودند، انگشتر خود را صدقه دادند...".[216]
اين ماجرا در سال هفتم هجرى روى داده است. لازم به ذكر است كه عبد الله بن سلام (كه در ماجراى نزول آيه ولايت، از اسلام آوردن او سخن به ميان آمده است) از "بنى قُريظه" است. قطعاً ايمان آوردن او بايد قبل از سال هفتم هجرى باشد، زيرا در سال هفتم "بنى قريظه" بعد از جنگ خيبر از بين رفتند.[217]

ب . ماجراى مباهله پيامبر با مسيحيان نجران در سال نهم هجرى.
شيخ طوسى در ذكر غسل هاى مستحبى چنين مى گويند: "از غسل هاى مستحبى، غسل روز مباهله مى باشد كه آن روز 24 ذى الحجّه است".[218]
ج . تأكيد پيامبر(صلى الله عليه وآله) بر آيه تطهير.[219]
در تفسير فخر رازى به اين نكته اشاره شده است كه در جريان مباهله وقتى پيامبر، على، فاطمه، حسن و حسين(عليهم السلام) را در كنار هم ديد، آيه تطهير را خواند.[220]
لازم به ذكر است كه آيه تطهير در سال پنجم هجرى نازل شده است و پيامبر در ماجراى مباهله در سال نهم بر اين آيه تاكيد مى كند.[221]

مناسبت 18 : روز 25 ذى الحجّه: نزول سوره "هل اتى" در شان اهل بيت(عليهم السلام)
مرحوم ابن شهر آشوب در كتاب خود در شرح نزول سوره "هل اتى" چنين نوشته است: "نزول اين سوره در بيست و پنجم ذى الحجّه بوده است".[222]
لازم به ذكر است كه "ابن عباس" نقل شده است كه اين سوره در سال ششم هجرى نازل شده است.[223]

مناسبت 19 : دهه آخر ذى الحجّه: ولادت امام كاظم(عليه السلام)
شيخ كلينى (در كتاب كافى) و مرحوم صفّار قمى (در كتاب بصائر الدرجات) و مرحوم احمد برقى (در كتاب محاسن) ولادت امام كاظم(عليه السلام) را بعد از بازگشت امام صادق(عليه السلام) از سفر حجّ ذكر مى كنند.
نكته مهم اين است كه صفّار قمى (در كتاب محاسن) نقل كرده است كه ابوبصير (يكى از ياران امام صادق(عليه السلام)) چنين گفته است: "با امام صادق(عليه السلام) حجّ به جا آورديم، بعد از سفر حجّ، وقتى به مدينه باز مى گشتيم به منطقه اَبوا رسيديم... امام كاظم(عليه السلام) به دنيا آمد".[224]
با توجّه به اين مطلب، ولادت امام كاظم(عليه السلام) در دهه آخر ماه ذى الحجّه بوده است، زيرا در آن زمان با شتر، فاصله راه مكه تا مدينه ده روز طول مى كشيد و منطقه "ابوا" هم تقريباً، وسط راه مكّه و مدينه است.
اگر امام صادق(عليه السلام) روز پانزدهم از مكّه خارج شده باشند، ظاهراً تولّد امام كاظم(عليه السلام)روز دهه آخر ماه ذى الحجّه واقع شده است، زيرا فاصله مكّه تا "ابوا" هم تقريباً پنج روز بوده است.